Påske er lesetid for fleire folk. Vi les ikkje berre krim, det trur eg er ein myte. Eg starta årets påsketid med ein roman frå psykiatrien og frå krigen. Ho heiter Tallboy og er skriven av Therese Bakkevoll (Samlaget 2023).
Miljøterapeuten T jobbar på sjukehuset. Ho, dei andre tilsette og pasientane jobbar med livet, kjempar på. T ser ulvar i gata og dokter Falk luktar alkohol om morgonen.
Vi møter også pasientane som har det særs vanskeleg. Bilal får ikkje opphaldsløyve og har slutta å ete. Anton trur han er astronaut, langt inni psykose. T vert verkeleg glad i han, kjenner sitring i kroppen. Grenser mellom personale og pasient står på prøve.
Menneska er hardt prøvde. T treng stadig fleire sovetablettar. Pasient Monica får ikkje vere så mye som ho føler ho treng på sjukehuset – ho som skadar seg sjølv. Systemet har erfaring med at nett hennar pasientgruppe responderer dårleg på langvarig behandlingsopphald på sjukehus.
Samstundes vert vi med T på heimebane, heilt privaten der sambuaren er flytta ut. Farfaren hennar, som opplevde då krigskipet Tripitz vart bomba, er på slutten av livet. Ved sjukehussenga freistar T å få vite mest mogeleg om skipet og om farfaren sin. I boka er det vekselvis med livet på avdelinga historia om Tripitz.
Det er reimer, det er tvangsmedisinering og det er ei vaksen dame med dokke i armane på det psykiatriske sjukehuset. Eg ser det hjelpelause, det sårbare og det sinte. Anton hamnar i beltesenga.
Det er alvorlege situasjonar. Det er samspel på godt og vondt mellom personalet og pasientane. Det er også humoristiske anekdotar som ber meg gjennom det tunge i boka. Det blir lett å teke del i dei verkelege menneska, dei lev i boka.
I boka både døyr og lev eg. Lukkeleg greier forfattaren – gjennom innblikk og hovudpersonen T – å syne meg at det er von også i det heilt forferdelege ein livssituasjon kan kjennast som. Eg har vore ute vinternatta før. Eg veit kanskje betre enn dei fleste andre lesarane at sjølv om livet kan vere nett sånn her på sjukehuset, kan ein kome seg på eit anna sted i eiget liv. Her er eg no, litt seint men godt nok, med boka i fanget og eigne skriveprosessar i hovudet, i skrivebøker og i Word-dokument.
Boka er ein roman der personane og historiene frå sjukehusavdelinga er fiktive. Eventuelle likskapar med faktiske personar og hendingar er tilfeldige. Eg som veit særs mye om eit sånt liv, kjente på ein måte alle historiene frå før. Det var som om eg hadde sett dei med eigne auge, filmar i hovudet eg kan starte om att når eg vil. Og ikkje vil. Minna mine har andre forhistorier, andre andlet. Likevel heilt til å sjå for seg no. Det er rart å kjenne på at eg kjenner denne verda betre enn eg kjenner for eksempel Noregshistoria med forteljingar frå andre verdskrig.
Skildringane i boka kan verke dryge og rå, usensurerte og rett på. At Bakkevoll vågar nett det, gjer at eg smiler i det vonde. Det er godt med openheit, vi treng det. Medan boka kanskje er mest oppsiktsvekkande med dei sterke forteljingane frå T sin arbeidsplass, var det dei andre forhalda eg ikkje kjende til – utanfor, med kvardagar, ei syster som skal føde og skipsforliset eg kunne ha lese historiebøker om før. Det er ei erkjenning som kan vere litt vondt. Eg vonar likevel at nett mi innsikt kan gjere meg til å stole på og rekne med, at kompetansen om det vanskelege tilværet er noko vi kan styrke kvarandre på. Det er liv, det er håp, det er litteratur.
Eg heiar på å kunne skrive om alle slags tema, og at ikkje ein tematikk gjer ein annan irrelevant eller feil. Bakkevoll gir oss eit godt døme både på at krigskampar og å kjempe saman med indre demonar kan vere jamstilt alvorleg. Terningkast sterk 5. Eg vonar på ei betre framtid for Bilal. Kan han få bu her, med meg? Eg har plass, i hjartet og sofaen står tom og ledig. Eg sit godt i stolen.
aspergerinformator.com 